Różne terminy geograficzne. - e-Przewodnik Turystyczny po Powiecie Polickim

Szukaj
Idź do spisu treści

Menu główne:

Różne terminy geograficzne.

Słowniczek > Geografia

GLEBY MUŁOWE

Występują w obszarach zalewanych okresowo lub stale. Warunkiem ich powstania jest okresowa aeracja stymulująca proces humifikacji materii organicznej pochodzenia roślinnego. Są to gleby o intensywnych procesach biologicznych i dużej troficzności, wyrażających się dużą produkcją biomasy oraz dużym tempem jej rozkładu. W przypadku okresowego zmniejszenia się natlenienia i zmniejszenia humifikacji resztek roślinnych powstają utwory torfopodobne lub torfy, charakterystyczne dla gleb torfowo-mułowych.

GLINA ZWAŁOWA

Glina zwałowa, glina lodowcowa, glina morenowa – skała ilasta, rodzaj gliny. Zazwyczaj niewarstwowany materiał osadowy powstający z błota morenowego, składający się z grubszych frakcji. Na glinę zwałową składa się materiał, wmarznięty niegdyś w lodowiec, który po stopieniu lodu został osadzony na skałach podłoża. Gliny zwałowe mogą występować w postaci rozległych pokładów (świadczących o zasięgu lodowca) lub w formie wkładek, soczewek i przewarstwień wśród innych osadów lodowcowych.

KULTURA CERAMIKI SZNUROWEJ.

KULTURA CERAMIKI SZNUROWEJ - archeologiczna kultura epoki eneolitu z kręgu kultur naddunajskich datowana na III tysiąclecie p.n.e. Kulturę ceramiki sznurowej wyodrębniono początkowo na podstawie charakterystycznego sposobu zdobienia ceramiki za pomocą odciśniętego sznura, od którego przyjęła nazwę. Obecnie nie ma możliwości ustalenia obszaru, na którym cechy prezentowane przez kulturę ceramiki sznurowej rozwinęły się najwcześniej. Kultura ceramiki sznurowej rozwijała się w różnych obszarach od około 3200/2900 r. p.n.e. do około 2300/1800 r. p.n.e. W latach 80. XX wieku najstarsze stanowiska datowane metodą C14 znane są z obszaru byłego NRD oraz Niżu Polskiego. Charakterystyczną cechą tej kultury jest prawie całkowity brak osad, poza południową częścią. Głównie odnajdowane są ślady krótkotrwałych obozowisk, szałasy i ziemianki. Wyróżnić możemy dwa typy pochówków: w grobach płaskich i kurhanach. Dominują pochówki pojedyncze. Zmarłych chowano w pozycji skurczonej na boku. Mężczyzn chowano na prawym, a kobiety na lewym boku. Ciała najczęściej układano na linii wschód-zachód.

KULTURA ŁUŻYCKA

KULTURA ŁUŻYCKA - kultura archeologiczna środkowej i młodszej epoki brązu oraz wczesnej epoki żelaza, występująca głównie na ziemiach polskich oraz przyległych do nich obszarów w innych państwach. Termin kultura łużycka został stworzony w drugiej połowie XIX wieku przez niemieckiego patologa, antropologa i prehistoryka Rudolfa Virchowa. Kultura łużycka została wyróżniona na podstawie występowania w całym jej zasięgu takiego samego typu gospodarki, podobnych form osadniczych oraz cech budownictwa. Ponadto wiele wzajemnych powiązań można zauważyć w inwentarzu ceramicznym, różnym co prawda w poszczególnych grupach, wykazującym jednak wiele cech wspólnych zarówno co do strony technicznej, jak i stylów w zdobnictwie. Ostatnim czynnikiem, który zaważył na wyróżnieniu tej kultury, jest obrządek pogrzebowy, w którym zmarłych składano powszechnie na długo użytkowanych cmentarzach. Kultura łużycka rozwijała się od około 1350/1300 lat p.n.e. do około 500/400 lat p.n.e. Najpowszechniejszym oraz najbardziej charakterystycznym dla ogólnego zarysu kultury łużyckiej jest obrządek pogrzebowy ciałopalny popielnicowy. Zmarłych chowano w grobach płaskich, tworzonych na wielkich, używanych przez wiele pokoleń, cmentarzyskach. Cechą charakterystyczną w zasadzie dla wszystkich grup kultury łużyckiej jest stabilny, osiadły tryb życia, związany z formą gospodarki typową dla tej kultury.
Grupa zachodniopomorska - występowała na Środkowym oraz Zachodnim Pomorzu. Uformowała się u schyłku III lub w początkach IV okresu epoki brązu. W początkowych fazach licznie występowały tu groby kurhanowe. Grupa zachodniopomorska wykształciła również typowy dla siebie styl w odlewnictwie, inspirowany zapewne wzorcami płynącymi z kultury nordyjskiej.

KULTURA PUCHARÓW LEJKOWATYCH

KULTURA PUCHARÓW LEJKOWATYCH - jedna z kultur neolitu z kręgu kultur naddunajskich, występująca w Europie między 3700 - 1900 p.n.e., na terenach Jutlandii, Szwecji, Niemiec, Holandii, Polski oraz części Wołynia i Podola. Powstała na terenie Kujaw pod wpływem oddziaływania kultury lendzielskiej na lokalne podłoże mezolityczne. Nazwa pochodzi od charakterystycznego kształtu formy naczynia z brzuścem baniastym i szeroko rozchylonym kołnierzem. Zajmowała się głównie hodowlą, łowiectwem i rybołówstwem, ale także uprawiała zboże, znała radło i zaprzęgała do jego ciągnięcia bydło. Jedna z największych osad tej kultury na ziemiach polskich została odkryta w Ćmielowie koło Ostrowca Świętokrzyskiego. Charakterystyczne dla niej były pochówki szkieletowe zwane grobami kujawskimi i rozmaite grobowce megalityczne. Ludność tej kultury zajmowała się również eksploatowaniem krzemienia pasiastego z kopalni w Krzemionkach i szarego, biało nakrapianego w Świeciechowie-Lasku koło Annopola. Także pierwsze ślady zamieszkania na Ostrowie Lednickim zalicza się do tej właśnie kultury.

KURHAN

KURHAN - rodzaj mogiły, w kształcie kopca o kształcie stożkowatym lub zbliżonym do półkolistego, z elementami drewnianymi, drewniano-kamiennymi lub kamiennymi, w którym znajduje się komora grobowa z pochówkiem szkieletowym lub ciałopalnym. Pomieszczenia grobowe, nieraz bardzo rozbudowane, mają zwykle konstrukcję kamienną bądź drewnianą, czasem są kute w litej skale. Kurhany występują na obszarach Europy, Azji i Ameryki w epoce neolitu i żelaza w niektórych lokalnych grupach kultury łużyckiej.

MADY

Gleby powstałe w wyniku nagromadzenia się materiału niesionego przez wody i akumulowanego w wyniku wytracania energii wody. Zasadniczą cechą mad jest obecność w profilu naprzemianległych warstw o różnym składzie granulometrycznym. Mady tworzą się wzdłuż dolin rzecznych w obrębie terasy zalewowej. Wylewy wód rzecznych powodują ciągłe nagromadzanie się materiału na powierzchni gleby. Jeśli z różnych przyczyn ten proces jest zahamowany (np. wskutek wybudowania obwałowań rzek), mogą wyraźnie zacząć rozwijać się inne procesy glebotwórcze, np. akumulacja próchnicy, brunatnienie. Kierunek tych procesów jest uzależniony od szeregu czynników glebotwórczych, m.in. pokrywy roślinnej, charakteru skały macierzystej i warunków hydrologicznych. Mady tworzą zazwyczaj siedliska lasów łęgowych.

TERASA AKUMULACYJNA

Terasa tego typu tworzy się wtedy, gdy podstawa erozyjna rzeki podnosi się. W tej sytuacji spadek rzeki i jej siła transportująca maleje, a materiał niesiony dotąd przez jej wody składany jest na dnie doliny coraz grubszą warstwą. W rezultacie rzeka płynie po tych osadach na coraz wyższym poziomie i coraz wolniej, błądząc zakolami na całej szerokości łożyska. Gdy nastąpi później obniżenie się podstawy erozyjnej - rzeka zacznyna wcinać w te osady, nad nią zaś powstaje terasa akumulacyjna. Zasypywanie doliny przez osady piaszczyste i formowanie teras akumulacyjnych było intensywniejsze w tych okresach klimatycznych, w których zwiększona obfitość wód w rzekach powodowała zwiększenie ilości transportowanego materiału.

 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego